Waardig sterven na een voltooid leven

WAARDIG STERVEN NA EEN VOLTOOID LEVEN
Geschreven door Bert Plomp 

Er ligt nog steeds een wetsvoorstel om mensen met een ‘voltooid leven’ de mogelijkheid te bieden om hun leven met medicijnen te beëindigen. Weliswaar een levensbeëindiging onder begeleiding van een speciale “stervenshulpverlener”. Het voorstel wordt gelardeerd met termen als “waardig sterven” en “voltooid leven”. Ook hier is onze eigen Pia Dijkstra van D66, in de rol van een moderne Persephone, de protagonist in dit Schimmenspel.

Het klinkt allemaal te mooi om waar te zijn en zo is het eigenlijk ook.

Het gebruik van zulke termen doet mij vermoeden dat er iets gecamoufleerd moet worden dat niet helemaal lekker zit.

Want wat is waardig sterven en wanneer kun je spreken van een voltooid leven?

Je kunt op velerlei wijzen aan het einde van je leven komen.

Je kunt na een mooi lang leven, na bijvoorbeeld een gezellig avondje stappen, slapend in je eigen warme bedje getroffen worden door een hartstilstand, waarvan je mogelijk zo goed als niets merkt.

Je kunt uiteindelijk het loodje leggen na een kortstondige of langdurige ziekte, al dan niet gepaard gaand met veel pijn.

Je kunt door geweld om het leven komen of door een ongeluk, zoals met MH17.

Je maakt er zelf een eind aan of je laat je euthanaseren.

Kortom er zijn vele wegen die via de rivier de Styx naar het rijk van Hades en Persephone leiden. Maar je kunt toch niet uitsluitend voor hen, die de “stervenshulpverlener” met succes hebben ingeroepen, claimen dat zij waardig zijn gestorven.

Bovendien, waardig sterven impliceert ook dat je minder waardig, minderwaardig en zelfs onwaardig kunt sterven.

Is iemand, zoals we vaak in een rouwadvertentie kunnen lezen, die “na een dappere maar ongelijke strijd” is overleden, minder waardig gestorven? En iemand die in een oorlogssituatie is omgekomen, strijdend voor volk en vaderland, daar geldt toch zeker voor dat hij waardig is gestorven.

 

Onlangs heb ik nog weer eens de film “Der Untergang” bekeken. Een film over de laatste dagen van Hitler en zijn kompanen in een enorme bunker in Berlijn.

Op de dag dat de Russen de bunker naderden, ontvingen alle aanwezigen een pil om een eind te maken aan hun leven.

Zo kregen ook de zes kinderen van Goebbels deze cyanidepil omdat hij niet wilde dat hij, zijn vrouw en zijn kinderen levend in handen zouden vallen van de Russen. Hij zal toen ook wel gedacht hebben dat met de ineenstorting van het “Duizendjarige Rijk” en de komst van de communisten het leven zo wel mooi genoeg was geweest. Oftewel hij koos ervoor waardig te sterven na een voltooid leven.

Wat is voltooid leven eigenlijk?

Als je jezelf een aantal doelen hebt gesteld in het leven en je hebt die doelen bereikt, is het leven dan voltooid? Dat kan natuurlijk al op jonge leeftijd het geval zijn.

Het wetsvoorstel richt zich met name op bejaarde mensen, op bejaarde mensen die geen zin meer hebben in het leven. Mensen die niets meer hebben om naar uit te zien.

We treffen zulke mensen vaak aan in verzorgingsinstelling, waar ze nogal eens tevergeefs zitten te wachten op wat warmte en aandacht. In welke instelling het vertier geacht wordt een hoogtepunt te bereiken wanneer de dame met het molentje en de bingoballetjes verschijnt. In een instelling waar per definitie geen culinaire hoogstandjes worden bereid om naar uit te kijken.

Het zijn bovendien geen mensen die nog veel plezier kunnen beleven aan het lezen van een mooi boek of van een mooie wandeling in de natuur of kunnen genieten van een overheerlijke bal gehakt. Ze hebben eigenlijk de interesse in alles verloren en zijn klaar met het leven.

Toch kun je gerede twijfel hebben over het feit of zulke mensen niet meer te inspireren zijn tot iets anders dan de komst van de verlossende “stervenshulpverlener”.

Zo’n hulpverlener weet trouwens ook nooit 100 procent zeker, wanneer hij aan het bed verschijnt, of hij een leven voortijdig beëindigt of niet en wie geeft hem trouwens überhaupt het recht om een leven te beëindigen.

Als je als stervensbegeleider honderd procent zeker weet dat je handelt naar de wens van betrokkene, dan kun je er misschien vrede mee hebben. Maar zelfs dan kun je je twijfels houden. Een natuurlijke dood van betrokkene, ofschoon je dan als achterblijvende ook veel pijn moet doorstaan, kun je met de tijd veel beter verwerken, lijkt mij.

Euthanasie en waardig sterven na een voltooid leven zijn en blijven moeilijke onderwerpen, waarmee niet te lichtzinnig omgegaan moet worden.

Aan de ene kant vind ik het een recht om je leven te beëindigen wanneer je het zat bent, maar wie en wanneer moet het uitvoeren?

Een tijdje geleden was dit onderwerp weer onder de aandacht, toen een bejaarde dementerende vrouw met een euthanasieverklaring op zak, inhoudende dat haar leven zou worden beëindigd in geval ze dement zou worden, niet geëuthanaseerd werd. De kinderen van de vrouw namen het de leiding van de instelling, waarin ze verbleef, kwalijk dat zij het leven van hun moeder niet had doen beëindigen toen moeder eenmaal dement was geworden.

Ik was werkelijk stomverbaasd te horen hoe die kinderen over de gang van zaken met betrekking tot hun moeder in de zorginstelling redeneerden. De opstelling van hun zijde was simpelweg: moeder is dement dus stekker eruit.

Ze hadden totaal geen oog en oor voor wat de leiding van deze instelling af te wegen had bij het nemen van die ultieme beslissing. Als je te maken hebt met iemand die dement is, nog afgezien van het feit of je kunt vaststellen of de persoon in kwestie daadwerkelijk lijdt of niet, en die de ene dag bijna niet aanspreekbaar is en de andere dag weer opgewekt het leven in blikt, wat moet je dan doen?

Moet je de moeder in kwestie, die op dat ogenblik in een opgewekte bui verkeert, melden: “Je kunt je thans weliswaar goed voelen, maar we gaan er nu toch echt een einde aan maken”.

Als op die manier een leven zou worden beëindigd, hetgeen naar mijn mening niemand zou moeten willen, dan is euthanasie geen “goede dood”.

Zo’n destijds getekende verklaring kan natuurlijk geen vrijbrief zijn om iemand coûte que coûte “naar de eeuwige jachtvelden” te zenden. Gelukkig werkt het niet zo simpel, althans dat hoop ik, en die kinderen moeten zich schamen dat ze zo rechtlijnig naar het einde van het leven van hun moeder toe werkten. De vrouw is uiteindelijk een natuurlijke dood gestorven. Gelukkig maar.

In dit verband blijft mij ook de geschiedenis van ene Rein van Bemmelen steeds door het hoofd spoken.

Deze Rein wilde samen met zijn vrouw Lucie een voortijdig einde aan het leven maken.

Nadat Rein zijn Lucie ervan had overtuigd dat het leven nu wel voltooid was, werd zij vriendelijk doch dringend verzocht het verlossende medicijn nu eindelijk eens te slikken.

Na de geruststellende mededeling zijnerzijds: “ik kom zo ook maar ik moet eerst ons kanariepietje nog even voeren”, nam zij het goedje in en blies zij niet lang daarna haar laatste adem uit. Staande bij het levenloze lichaam van Lucie, kwam onze Rein ineens tot het besef dat het leven eigenlijk zo kwaad nog niet was en vertrok hij spoorslags met de Berglandexpress naar zijn geliefde Oostenrijk, naar zijn nieuwe vriendin.

 

Wat me ook altijd stoort in de euthanasiediscussie is dat altijd een derde “de stekker eruit moet trekken” met alle nare consequenties, juridisch en emotioneel, voor die derde.

Als iemand het leven zat is, laat hij er dan zelf een einde aan maken. Niet door onder een trein te springen of tegen het verkeer in te rijden of door wat dan ook te doen waar anderen de dupe van worden, maar gewoon: slik genoeg gif in totdat je lichaam het begeeft. Dan blijft niemand met een rot gevoel achter.

Natuurlijk zijn er terminale mensen die zelfs niet in staat zijn om nog een hand naar de mond te brengen. Daar moeten we een oplossing voor zien te vinden opdat de laatste handeling toch bij henzelf kan komen te liggen.

Wie kan er nu eigenlijk niet organiseren dat de patiënt in kwestie voldoende gif binnen handbereik krijgt om er op het zelfgekozen moment een punt achter te zetten. Het is toch niet zo moeilijk om een royale portie slaapmiddelen op te sparen en daarna in korte tijd naar binnen te werken? Veel mensen hebben thuis een partij ongebruikte medicijnen liggen, welke genoeg is om een hele kudde olifanten om te leggen.

Filosoferend over dit belangrijke onderwerp, heb ik me laten vertellen door een zeergeleerde man, die veel van pillen en dergelijke afweet, dat als je in korte tijd een paar buisjes paracetamol slikt, de kans heel erg groot is dat “het feest definitief voorbij is”. Ik denk dat als ik er ooit zelf een punt achter zou willen zetten, dat ik dan plaats neem op ons zee-terras met een fles Cointreau in mijn ene hand en de benodigde buisjes in mijn andere hand om dan om en om slikkend in een roes weg te glijden uit dit leven. Hoewel, de combinatie van sterke drank en medicijnen wordt sterk afgeraden: het schijnt ongezond te zijn.

 

Het is goed dat er heel scherp toegezien gaat worden op de nieuwe vorm van levensbeëindiging. We hebben het al vaker gezien dat mensen, die het helemaal niet meer zagen zitten en serieus zelfmoord overwogen, thans gelukkiger dan ooit verder door het leven huppelen.

We moeten ook voorzichtig zijn met hoe we zoiets betitelen. Van “waardig sterven na een voltooid leven” gaat naar mijn mening een bijna aanzuigende werking uit en doet geen recht aan andere varianten van sterven.

Persoonlijk zou ik zeggen, nu de term VUT is vrijgevallen, noem het “vrijwillig uittreden” of VDU “vrijwillig definitief uittreden”.

En hoe moeten we onze “stervenshulpverlener” gaan noemen. Zou “Doodschapper” iets zijn? Een persoon die op zijn scooter rond raast en de dood op bestelling aflevert. Het moet toch iets angstaanjagends hebben want het gaat hier niet om het afleveren van “het snoepje van de week”.

Gelukkig is er nog een lange weg te gaan.

 

EINDE

Voor meer gratis verhalen en columns, meld je aan op mijn FB-pagina:

https://www.facebook.com/groups/377554749281077/